Theo thống kê, hàng năm trên thế giới có khoảng 200 triệu ca mắc lỵ trực trùng, 650.000 ca tử vong, 90% số ca ở các nước đang phát triển, chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi. Bệnh lưu hành ở các nước có điều kiện sống thấp, vệ sinh cá nhân và cộng đồng kém (Châu Á, Châu Phi).
Bệnh lỵ trực trùng là bệnh nhiễm khuẩn đường ruột cấp tính do vi khuẩn Shigella với biểu hiện lâm sàng đa dạng, khoảng 25% có hội chứng lỵ rõ, 25% nhiễm khuẩn không triệu chứng. Đa số trường hợp chỉ có tiêu chảy nhẹ. Một số ít có diễn tiến mạn tính.
- Nguyên nhân gây lỵ trực trùng
Lỵ trực trùng là bệnh nhiễm khuẩn đường ruột cấp tính do trực khuẩn Shigella gây ra.
Shigella có 2 độc tố:
– Nội độc tố: Có khả năng gây ra hội chứng shock trên lâm sàng.
– Ngoại độc tố: Là các độc tố ruột gây bài tiết nước và điện giải vào lòng ruột là cơ chế gây tiêu chảy.
Người là vật chủ duy nhất, là nguồn gây bệnh lỵ trực trùng trong cộng đồng. Shigella thường lây trực tiếp từ người sang người qua đường phân – miệng trong cùng một gia đình hoặc trong cùng nhà trẻ. Cũng có thể lây trực tiếp trong quan hệ đồng tính nam, là nguyên nhân tiêu chảy ở người đồng tính nam.
Cũng có thể lây gián tiếp qua trung gian như: Đồ dùng, thực phẩm, nước, ruồi nhặng, bồn vệ sinh, ao hồ, bể bơi bị phơi nhiễm phân người bệnh. Tại Việt Nam bệnh xuất hiện quanh năm ở miền Nam, miền Bắc hay gặp ở mùa hè.
- Triệu chứng của lỵ trực trùng
Bệnh lỵ trực trùng thường có diễn biến bệnh nhanh và xuất hiện triệu chứng từ 1 đến 3 ngày sau khi trực khuẩn lỵ xâm nhập cơ thể. Ở một số trường hợp, các triệu chứng có thể xuất hiện lâu hơn, thậm chí không có dấu hiệu của bệnh lý.
Mỗi giai đoạn khác nhau thì lỵ trực trùng có thể gây ra những triệu chứng khác nhau, cụ thể như sau:
– Giai đoạn ủ bệnh: Thông thường giai đoạn này sẽ diễn ra khoảng 1 đến 5 ngày và bệnh nhân thường không gặp phải những triệu chứng đặc trưng.
– Giai đoạn khởi phát: Ở giai đoạn này bệnh thường diễn biến đột ngột và người bệnh có thể gặp phải một số triệu chứng như:
+ Sốt cao, có thể lên tới 39 đến 40 độ C, rét run, gai lạnh, cơ thể đau nhức, mệt mỏi, không muốn ăn… Trẻ nhỏ có thể sốt cao và co giật.
+ Người bệnh thường xuyên buồn nôn, đi ngoài phân lỏng và kèm theo triệu chứng đau quặn bụng thành từng cơn.
– Thời kỳ toàn phát: Những biểu hiện ngày càng rõ ràng và nghiêm trọng:
+ Đau quặn vùng bụng, đau theo cơn.
+ Đau đại trực tràng.
+ Người bệnh mót rặn nhiều và muốn đi ngoài liên tục. Thậm chí có thể đi ngoài từ 20 đến 40 lần chỉ trong vòng 1 ngày.
+ Phân của người bị lỵ trực trùng thường có nhiều chất nhầy, có nước máu đỏ. Sau mỗi lần đi ngoài, lượng phân ít dần.
+ Vì đi ngoài quá nhiều nên người bệnh phải đối mặt với tình trạng mất nước và điện giải, suy kiệt, sa trực tràng, đau toàn bộ khung đại tràng.
+ Cơ thể người bệnh mệt mỏi, hốc hác, có thể bị sốt, môi khô và lưỡi bẩn…
– Giai đoạn lui bệnh: Những triệu chứng bệnh bắt đầu thuyên giảm sau 1 đến 2 tuần.
- Phòng ngừa
Để phòng bệnh lỵ trực trùng, cần chủ động thực hiện các biện pháp sau:
– Thực hiện nghiêm túc việc vệ sinh ăn uống, nên ăn chín, uống sôi.
– Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn uống, sau khi đi vệ sinh.
– Sử dụng nước sạch, giữ gìn vệ sinh nguồn nước công cộng.
– Sử dụng nhà vệ sinh phù hợp, không phóng uế bừa bãi, xử lý phân, tuyệt đối không dùng phân tươi bón rau.
– Khi có dấu hiệu nhiễm bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.